Informatiemap BuBaO: deel 4: buitengewoon onderwijs type 1

1 De leerling heeft zicht op wat hij zelf al kan.

niet zelf een zware doos optillen, maar hulp vragen aan een vriend.

2 De leerling leert omgaan met regelmatig terugkerende gevoelens van onmacht.

houdt er rekening mee dat je goed of zwak kunt zijn in één domein, maar dat dit niets zegt over je sterkte in andere domeinen.

beschouwt een net haalbare taak als een uitdaging en niet als een bedreiging, die je zou doen afhaken.

3 De leerling ziet zijn beperkingen, maar wil zich inzetten om ze te verbeteren.

zoekt bij een fout naar de oorzaak en naar waar hij in de toekomst moet op letten om de fout te vermijden, zonder het geheel als een mislukking te duiden.

4 De leerling is zich bewust van zijn eigenheid als individu.

weet dat hij een eigenheid heeft, niet gelijk is aan anderen en dat hij zijn eigenheid mag behouden.

beseft dat hij ook met zijn beperkingen een waardevol persoon is.

neemt afstand van de voorkeuren en interesses van anderen en ontwikkelt eigen voorkeuren en interesses.

volgt bij een mogelijkheid tot kiezen zijn eigen voorkeur.

5 De leerling waardeert bepaalde veranderingen die hij bij zichzelf vaststelt als een vooruitgang.

ziet in dat je als mens voortdurend verandert.

legt zich niet neer bij iets wat nu niet lukt, maar probeert dat stap voor stap te veranderen.

6 De leerling kiest werkpunten om zijn zelfontplooiing te bevorderen.

beschouwt iets nieuws als een kans om bij te leren.

7 De leerling weet wat zijn aandeel is, zowel in zijn successen als zijn mislukkingen.

schrijft (deel)successen en vorderingen toe aan zichzelf, zijn talent en zijn inspanningen.

legt een verband tussen zijn mislukken en zijn (tekort aan) inspanning en zoekt hoe hij in de toekomst zijn inspanning kan verbeteren.

beloont zichzelf als hij een moeilijke taak tot een goed einde brengt.

kan enige faalangst aan en weet hoe hij met zijn faalangst moet omgaan.

8 De leerling vertoont voldoende zelfvertrouwen om te leren.

heeft een houding van openheid om van anderen te leren.

streeft naar een optimale ontplooiing van zijn mogelijkheden.

9 De leerling heeft zicht op de zin van aangeboden taken.

weet dat juist kunnen rekenen belangrijk is voor het beheren van zijn zakgeld.

10 De leerling neemt verantwoordelijkheid op voor zijn gedrag.

weten welke de regels voor het opbergen van materiaal zijn en er je ook aan houden.

11 De leerling staat open voor uitdagingen en heeft zin voor initiatief.

laat zich bij het formuleren van doelen leiden door zijn eigen vorige prestaties en vorderingen en niet door die van medeleerlingen.

voltooit een begonnen taak met de nodige doorzetting en moedigt zichzelf aan indien nodig.

zet ondanks moeilijkheden door, werkt zelfstandig en vraagt slechts hulp als hij alleen niet verder kan.

12 De leerling heeft een houding van openheid om van anderen te leren.

leren van anderen bij het aanpakken van nieuwe leerinhouden.

bruikbare oplossingen en werkmethoden van anderen aanvaarden.

13 De leerling legt een verband tussen bepaalde situaties, gedachten en gevoelens.

als ik niet mag meespelen, denk ik ’ze hebben iets tegen me’ en dan ben ik triestig.

14 De leerling herkent situaties als "gevaarlijk" omdat ze hinderlijke of moeilijk controleerbare gevoelens oproepen of kunnen leiden tot oncontroleerbaar gedrag.

herkent lichamelijke signalen van sterk opkomende emoties bij zichzelf.

sterke spanning, versnelde ademhaling en hartslag, een wee gevoel in de maag.

15 De leerling uit zijn gevoelens op een voor hemzelf en zijn omgeving aanvaardbare wijze.

bij opkomende hinderlijke emoties in "gevaarlijke" situaties passende zelfverbalisaties gebruiken waardoor je rustiger wordt.

meer greep op emoties krijgen en passend hanteringsgedrag tonen.

16 De leerling herkent bij zichzelf positieve en negatieve emoties en de basisgevoelens.

fijn – niet –fijn, basisgevoelens: verdriet, blijdschap, angst, boosheid.

herkent en benoemt bij zichzelf gevoelsuitdrukkingen, behoeften, verlangens, emoties gedachten en bedoelingen.

geeft aan of emoties gelijk of verschillend zijn.

beschrijft in eenvoudige taal een gebeurtenis die hij onlangs meemaakte en vertelt hoe hij zich daarbij voelde.

legt het verband tussen lichamelijke signalen en bepaalde gevoelens.

17 De leerling legt het verband tussen gevoelens, bijhorende gedachten en aansluitend gedrag.

differentieert steeds fijner tussen verschillende emoties en uitingen van emoties.

herinnert zich bepaalde emoties.

voorziet bepaalde emoties.

18 De leerling herkent gevoelens bij de ander en let daarbij op diens lichaamstaal.

houdt er rekening mee dat eenzelfde situatie bij eenzelfde persoon op verschillende tijdstippen verschillende gevoelens kan oproepen.

19 De leerling leert rekening houden met de gedachten, wensen of gevoelens van een ander.

verplaatst zich in de gevoelens, gedachten of bedoelingen van een ander in een situatie, waarbij die gevoelens, gedachten of bedoelingen niet gegeven zijn maar moeten afgeleid worden.

geeft aan, waarom de ander waarschijnlijk die gevoelens, gedachten of bedoelingen heeft.

20 De leerling beschrijft wat hij voelt en doet in een concrete situatie en weet dat zowel zijn gedrag als zijn gevoelens situatiegebonden zijn.

geeft aan waarom gevoelens, gedachten of bedoelingen gelijk zijn of verschillen.

21 geeft aan hoe gedachten, gevoelens of intenties van verschillende personen in een sociale situatie met elkaar samenhangen.

geeft aan welke de gevolgen kunnen zijn van verschillen/ gelijkenissen in gevoelens, gedachten of intenties.

22 De leerling voert bij één concreet probleem de verschillende fasen van de sociale probleemoplossingcyclus uit in een op mekaar afgestemde wijze.

probleemdefinitie, zoeken naar mogelijke oorzaken, genereren van mogelijke oplossingen en afwegen van bijhorende consequenties, kiezen van een oplossing na afweging van voor en nadelen, evaluatie van de oplossing tijdens en na de uitvoering.

23 De leerling herkent en benoemt een sociaal probleem.

kan een sociaal probleem identificeren, omschrijven en aangeven wat de erin betrokken personen wensen te bereiken.

24 De leerling zoekt naar mogelijke oorzaken van een sociaal probleem.

Je vriend wil niet met je spelen: is hij het beu steeds dezelfde spelletjes te spelen, is hij boos op jou of wil hij liever eens alleen zijn?

25 De leerling overweegt mogelijke oplossingen voor een sociaal probleem en weegt bijhorende consequenties af.

ontwikkelt gevoeligheid voor het herkennen van aanwijzingen in hemzelf van opduikende problemen.

genereert mogelijke oplossingen en weegt bijhorende consequenties af.

kiest één oplossing na afweging van de voor- en nadelen.

evalueert de oplossing tijdens en na de uitvoering.

bedenkt meerdere (alternatieve) oplossingsmogelijkheden.

26 De leerling volgt een plan om een niet direct bereikbaar doel in het sociale domein te realiseren.

houdt rekening met de goede volgorde van de stappen, met mogelijke hindernissen en met het belang van een goede timing.

ontwikkelt gevoeligheid voor aanwijzingen dat interpersoonlijke problemen kunnen verbonden zijn aan bepaalde situaties.

27 De leerling leeft mee met gevoelens van anderen en laat dit blijken.

meeleven met een vriend die treurt bij het verlies van een huisdier.

28 De leerling houdt er rekening mee dat mensen kunnen veranderen.

houdt er rekening mee dat zijn indruk over iemand kan veranderen, of dat iemand zich anders kan voordoen dan hij werkelijk is.

29 De leerling laat blijken dat hij op een onbevangen en respectvolle wijze rekening houdt met en omgaat met leeftijdsgenoten.

leerlingen van het andere geslacht, leerlingen met een opvallend uiterlijk (huidskleur, zwaarlijvigheid, haarkleur, tanden) leerlingen met een handicap.

30 De leerling komt op voor leeftijdsgenoten.

geeft bij een eenvoudige conflictsituatie met een medeleerling zijn visie over het ontstaan van het probleem en over mogelijke oplossingen.

31 De leerling houdt er rekening mee dat conflicten ontstaan door tegengestelde wensen, opvattingen en gevoelens.

Jan wil voetballen en Bert wil eerst zijn boek uitlezen.

32 De leerling zoekt bij een conflict een oplossing die voor beide partijen aanvaardbaar is.

bij het spel compromissen sluiten die aan wensen van verschillende personen tegemoetkomen.

33 De leerling begroet een ander op gepaste wijze.

hij kijkt hem aan, noemt zijn naam en zegt iets ter begroeting.

34 De leerling vraagt iets op gepaste wijze.

houdt rekening met een geschikt tijdstip om de ander aan te spreken.

houdt rekening met de voorkennis waarover die ander als zender beschikt in de referentiële communicatie.

35 De leerling luistert naar de boodschap van een ander.

houdt gepast oogcontact.

gaat in op een uitnodiging voor een gebeurtenis of activiteit van een leeftijdsgenoot.

vraagt uitleg bij onduidelijkheden als ontvanger in de referentiële communicatie.

36 De leerling gaat naar anderen toe, legt contact en slaat een praatje.

vertelt spontaan iets van zichzelf, nodigt iemand uit voor een gebeurtenis of een activiteit.

37 De leerling verwoordt een eigen mening.

verwoordt wat hij waarneemt, wat hij zich herinnert of wat hij zich voorstelt.

38 De leerling neemt het woord in een groepsgesprek.

nodigt de anderen uit voor een activiteit.

39 De leerling stelt zich discreet op.

plaatst zichzelf niet steeds op de voorgrond.

40 De leerling geeft de ander de kans en de ruimte om te zijn zoals hij is.

laat de ander uitspreken, zonder hem onnodig in de rede vallen.

laat een ander eens voorgaan en geeft de ander een evenwaardig deel van de beschikbare ruimte.

vraagt een ander naar diens mening.

41 De leerling uit zijn waardering.

moedigt een ander aan en geeft hem bij gelegenheid een complimentje.

42 De leerling staat een ander in moeilijkheden bij.

bereid zijn een schrift, boek uit te lenen.

43 De leerling brengt zorg op voor iets of iemand anders.

behandelt het boek van zijn vriend met zorg.

44 De leerling vraagt hulp en laat zich helpen.

de hulp inroepen van een leerkracht als je niet verder kunt.

45 De leerling laat op passende wijze afkeuring blijken bij onrechtvaardige situaties.

neemt een situatie kritisch waar en verwoordt ze zo, dat ze bespreekbaar wordt.

maakt een ander op een beleefde wijze duidelijk wat hij denkt dat hij verkeerd doet en wijst hem op het ongewenste, hinderlijke effect van zijn gedrag.

46 De leerling denkt kritisch na over bepaalde maatschappelijke toestanden.

denkt na over het feit dat Aicha niet mee op zeeklassen mag.

47 De leerling beluistert kritiek, gaat na of die terecht is of niet, en aanvaardt desgevallend die kritiek.

geeft toe dat hij de klasgenoten niet vriendelijk groette.

48 De leerling verontschuldigt zich na een begane fout of misstap.

verontschuldigt zich voor het verkreuken van het tekenblad van zijn buur.

49 De leerling zoekt na een gemaakte fout hoe hij aangerichte schade of aangedaan verdriet kan herstellen.

stelt voor het verkreukte blad weer glad te strijken.

50 De leerling aanvaardt een sanctie na een begane fout of misstap.

betaalt een nieuw blad indien het strijken niet helpt.

51 De leerling geeft in een gesprek aan dat hijzelf aan het woord wil komen.

toont via oogcontact en lichaamstaal dat hij wat te zeggen heeft.

52 De leerling spreekt in een gesprek duidelijk hoorbaar en met een zekere expressiviteit.

verzorgt volume, uitspraak en intonatie.

53 De leerling haakt in een gesprek in op wat de ander gezegd heeft, in plaats van "zijn eigen verhaal" verder te zetten.

laat de ander uitspreken, waarbij hij actief luisteren afwisselt met zelf aan het woord zijn.

54 De leerling geeft de ander ruimte om zich te uiten en is tolerant tegenover een andere mening.

gunt de ander bij het geven, vragen, gebieden ..., de vrijheid om het aan te nemen of te weigeren.

55 De leerling stemt zijn verbale en non-verbale uitingen op elkaar af.

stelt met een vriendelijk gezicht voor om af te wassen.

56 De leerling let in een gesprek zowel op de verbale als niet-verbale uitingen van de ander, en betrekt ze op elkaar.

merkt aan de gelaatsuitdrukking van Jan dat hij niet wil dat de meisjes meegaan, ook al nodigt hij ze uit.

57 De leerling heeft respect voor uitingen van leeftijdsgenoten uit een andere cultuur.

plaagt zijn vriend niet met voedsel tijdens de ramadan.

58 De leerling rondt een gesprek passend af.

formuleert een afsluitende zin alvorens weg te gaan.

59 De leerling kent en begrijpt omgangsvormen, leefregels en afspraken die van belang zijn voor het samenleven in een groep.

geeft van regels en afspraken aan welk hun zin of functie is, in het licht van de groepsdoelen en activiteiten, die van groep tot groep kunnen verschillen.

60 De leerling leert samenwerken met anderen.

houdt er rekening mee dat mensen deel uitmaken van verschillende groepen, waarin zij verschillende rollen kunnen vervullen.

61 De leerling spreekt regels en een taakverdeling af, met het oog op een vlotte groepswerking.

kan in concrete situaties met hulp van een volwassene afspraken maken.

overlegt met andere leerlingen naar aanleiding van een groepsopdracht.

neemt bij een groepsactiviteit de verantwoordelijkheid voor de uitvoering op zich.

62 De leerling komt in groep gemaakte afspraken na.

kan bij een activiteit of spel in een kleine groep nagaan of de regels worden nageleefd of niet.

63 De leerling voelt zich mee verantwoordelijk voor de groep en voor wat er in de groep gebeurt.

houdt er rekening mee dat groepsleden van elkaar afhankelijk zijn, elkaar nodig hebben en hij draagt zelf bij tot een geslaagd groepsproces.

64 De leerling werkt samen met anderen, zonder onderscheid van sociale achtergrond, geslacht of etnische origine.

is bereid met eender wie samen een taak op te nemen.